Erdoğan ILDIZ    Aydınlık Gazetesi - Makale İletişimİletişim
 
 

 Giriş  Yayınlar Genel Açıklama Sayfası
  Mesleki 
 
  Felsefi
  Hikaye
  Şiir

 Kilim Öğretmeni ve Usta Dokuyucusunun El Kitabı
Sayfalar
1 2 3 4 5
6

 

 

 

III. BÖLÜM

KİLİMDE KALİTEYİ ETKİLİYEN UNSURLAR :

            1- Çözgü ipinin seçimi ve çözgü iplinde dikkat edilmesi  gereken hususlar :

           a)  Çözgü ipindeki  incelik veya kalınlık, dokunacak kalite ile yakından alakalıdır. Üretilmek istenen kilimin kalitesine uygun kalınlıkta bir çözgü seçilmelidir.

            b)  Verilecek çözgülerin kopmaması için, önceden gerekli testlerden geçirilmelidir.

            c)  Çözgünün dokuma sırasında kopmaması için, dokuyucu kirkitinin temiz ve hatalı olmamasına dikkat edilmelidir.

            d)  Dokuyucu, dokuma sırasında, rast gele veya gereğinden fazla kuvvetli vurarak, çözgünün kopmasına sebep olmamalıdır.

            e) Kopan çözgü, mutlaka çözgü bağlama tekniği ile bağlanarak onarıldıktan sonra dokumaya devam edilmelidir.

            f) Yan yana gelen iki tel çözgüden birisi zayıf ve kopacak gibi ise, zayıf olan (e) bendinde açıklandığı gibi onarılmalıdır.

            g) Kopan bir çözgü veya biri zayıf, diğeri sağlam bir çözgü bir araya getirilerek, iki çözgü birden sarılarak asla dokuma yapılmamalıdır. ( Bu tür dokumalarda, baştan sona kadar kalın bir çizgi çıkmakta ve kaliteyi bozmaktadır. )

            2- Kirkitin dengeli vurulması :

            Atkılık ipleri sıkıştırmada kullanılan kirkitin, dokumanın her yerinde ayni tempoda vurulması ve sıkıştırmanın dengeli yapılması çok önemlidir. Ayrıca, çözgü aralıklarının da, ürünün her bölümünde eşit ve dengeli dağıtılmış  olması gerekir. Eğer çözgülerin dağılımı iyi ayarlanmamış ise veya kirkit kullanılmasına gerekli özen gösterilmiyor ise, kilimin bazı yerlerinde atkılar,çözgü üzerine iyi oturmamaktadır. Bu durumda, genellikle beyaz renk olan çözgü,dokunan renkli atkılık iplerin altından görünerek, çok çok önemli bir kalite hatasının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bunu önlemek için her geçki tek tek kirkitlenmeli,birkaç geçki üzerine kirkit vurma alışkanlığına meydan verilmemelidir. Diğer yandan geçki ipi 2 veya 3 kat asla kullanılmamalıdır,bu da kaliteyi bozan önemli bir husustur. Melik uçlarının sonuna kadar kullanılması ve bitiş ucunun iyi saklanması gerekmektedir.

            BU HUSUSLAR, DOKUYUCU VE USTA ÖĞRETİCİLERİN EN ÇOK DİKKAT ETMESİ GEREKEN BİR KONULARIN BAŞINDA GELMEKTEDİR.

            3- Motif sıralarının çözgüden takip edilerek belirlenmesi :

            Kilim  motifleri genellikle, dokumada ilk motiflerin yerlerinin belirlenerek atılmasından sonra, hemen hemen ayni motiflerin sadece renk değişimleri yapılarak ve tekrarlanarak dokunmasıyla oluşmaktadır. Motiflerin aynı hizada ve aynı büyüklükte devamının sağlanması çok önemlidir. Bunun için tekrarlanan ana motifler çözgü üzerinde kaç cm’e oturuyor ise o genişlikte çözgü üzerine işaret koymak gerekmektedir.

            4- Kilim dokumasının yanlamasına yapılması :

            Bir kaç dokuyucunun birlikte çalıştığı kilimlerde, özellikle zemin renklerde rast gele alanlar doldurulmaktadır. Bu da kilim yüzeyinde verevlemesine çizgiler oluşmasına ve tabii kilimin yüzeyinin çirkin görünmesine sebep olmaktadır. Bunun önlenmesi için, dokuyucu kızların aynı hızda dokumalarının sağlanmasına dikkat edilmelidir.

            5- Birden çok dokuyucunun,ayni kilimi birada dokuması :

            Genellikle geniş ölçülerdeki dokumalarda, birden çok dokuyucu ayni anda dokuma yapmaktadır. Böyle durumlarda, dokuyucuların bir ekip ruhu içinde, kirkitleri ayni tarz ve ritimde kullanarak, el uyumu dediğimiz birlikteliği gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Özellikle, her iki yanda çalışan dokuyucuların eşit olarak ve birbirine paralel dokumayı götürmesi ve kenarlarının son derece düzgün çıkmasının sağlanması önem taşımaktadır. Su yolu gibi eğri giden ve bir kenarı bozuk veya diğer kenarından kısa çıkan kilimler de satılamamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus her iki tarafta oturan dokuyucuların en usta dokuyuculardan seçilmesidir. Usta öğreticilerin bu hususa önem vermelerini tavsiye ediyoruz.

            Ayrıca birden çok dokuyucu asla, eni 140 cm’den küçük ölçülerdeki dokumalarda, yan yana dokuma yapmamalıdır.

            6- Biten kilimin başlarının bağlanması :

            Biten kilimin her iki tarafındaki saçaklar, 4’ er veya 5’ er adedi bir arada düğüm yapılarak bağlanmalı ve düğüm kilimin tam başına oturacak şekilde yerleştirilmelidir.

            7- Dokuma süresinde, dokumaya ara verildiğinde, çözgünün tezgahın her iki tarafından gevşetilmesi :

            Dokumaya ara verildiğinde  tezgahtaki çözgü biraz gevşetilmelidir. Çünkü devamlı dokuma yapılmadan sıkılmış durumdaki çözgüde uzamalar ve dolayısıyla bozulmalar meydana gelebilmektedir.

            Gevşetilen çözgü, dokuma tekrar başlatıldığında, bir önceki sıkılığına getirilir.

            8 - Desenin dokuyucuya izahı ve ilk dokumanın usta öğretici tarafından veya onun gözetiminde başlatılması :

            Usta eğiticiler, atölyede hiç bir şekilde hatalı ürün çıkmasına izin vermemelidirler. Üretim devamlı kontrol edilmeli ve hatalı işler olduğunda mutlaka, kilim ne kadar dokunmuş olursa  olsun ayni dokuyucuya söktürülmelidir. Bu şekilde cezalanan dokuyucu daha dikkatli dokumak mecburiyetinde kalacaktır.

           Çözgünün tezgaha aktarılmasından sonra ilk dokuma usta öğretici tarafından başlatılmalı ve ayrıca dokunacak kilimdeki desen ve renk özellikleri dokuyucuya iyice öğretilmelidir.

           9- Deseni oluşturan atkılık iplerin toplu olarak verilmesi:

            Kilimde abraş çıkmaması için aynı kazanda boyanmış iplerin dokunacak kilimin ebadına kafi gelecek kadar miktar ve renklerde dokuyucuya toplu olarak verilmesi zaruridir.

          10-Kilim dokunan yerin nemli olmaması:

          Kilim tezgahının kurulu olduğu yer nemli olmamalıdır. Nemli yerde dokunan kilimin atkı ve çözgüleri nemden ıslanacak, kirkit darbesi ile ıslak ipler gereğinden fazla oturarak ebat ve kalite bozulmaları meydana gelecektir.

Sayfa 5

 
 
 

1 2 3 4 5 6
 


 

© Erdoğan ILDIZ, Her hakkı saklıdır, yazılı izin olmadan çoğaltılamaz ve dağıtılamaz